Wie is er niet bekend met J.R.R. Tolkiens Lord of the Rings (vertaald als In de ban van de ring)? Het verhaal over de hobbit Frodo, die na een immense queeste de , is zeventig jaar na publicatie nog immens populair.
In dit artikel – eerste van een trilogie over Lord of the Rings – gaan we in op de vraag of het verhaal uit de boeken een project volgens de definitie van PRINCE2 is. PRINCE2 is een methode voor de structurele uitvoering van projecten volgens een vast stramien. We gaan in dit artikel in op de perspectieven van zowel de Fellowship als Sauron.
MareVisie heeft geen hobbits of tovenaars in dienst. Wel hebben al onze collega’s de PRINCE2 Foundation-opleiding gevolgd, en onze seniormedewerkers daarnaast nog PRINCE2 Practitioner. Hiermee brengen wij voor onze klanten projecten tot een succes, die vallen onder een of meerdere van onze vier expertisegebieden: informatiemanagement & procesverbetering, bedrijfs- & IT-transformatie, technologiemanagement of customer service.
PRINCE2 en de definitie van een project
PRINCE2 is een methode die gebruikt wordt om projecten systematisch uit te voeren. Het is gebaseerd op best practices en bewezen principes. PRINCE2 kan worden gebruikt voor allerlei projecten, onafhankelijk van onder meer type, schaal of organisatie.
Volgens PRINCE2 is de definitie van een project een tijdelijke organisatie die opgezet is om één of meer zakelijke producten op te leveren volgens een overeengekomen business case. Uit deze definitie volgen vijf kenmerken die een project onderscheiden van normale activiteiten van een organisatie: een project is veranderlijk, tijdelijk, multidisciplinair, uniek en onzeker.
In de volgende paragrafen wordt ingegaan op deze kenmerken, met het oog van de gebeurtenissen van Lord of the Rings. Saurons doel is om alleenheerser over Middle Earth te worden, ofwel door de Ring in handen te krijgen, ofwel door deze verloren te laten gaan en na zijn overwinning alsnog ergens te vinden . Het doel van Frodo, Gandalf en hun medestanders is om dit te verhinderen door de ring in Mount Doom te gooien.
1.Veranderlijk
Ten eerste vindt een project altijd plaats in een veranderende omgeving, en brengt deze – mits goed uitgevoerd en de doelen worden gehaald – zelf ook verandering teweeg. In de eeuwen voor het verhaal van Lord of the Rings zich afspeelt, wint Sauron zijn krachten langzaamaan terug. Bovendien weten steeds minder bewoners van Middle Earth van het bestaan van de Ring af, of doen ze de verhalen erover af als legendes. De mensen raken intussen steeds meer vervreemd van elkaar en de elven, wat voor onbegrip tussen hen zorgt. Sterke elvenrijken die vroeger tegen Sauron waren opgewassen, lopen leeg en worden steeds zwakker. Dit zijn allemaal veranderingen die in het voordeel werken van Sauron.
Het doel van Sauron is om de alleenheerschappij over Middle Earth te winnen. Hij wil alle bewoners van het continent tot slaaf maken, alle vrijheid onderdrukken en de hele schepping vernietigen of corrumperen tot een kwaadaardige vorm van zichzelf. Het is evident dat dit doel grote, blijvende gevolgen heeft, en het project van Sauron dus een verandering teweegbrengt. Ook het project van de Fellowship resulteert in een transformatie, hoewel het lastiger in te zien is. Voor verandering bij PRINCE2 wordt namelijk bekeken wat het verschil is tussen de verwachte situatie als het project correct wordt uitgevoerd, en de situatie wanneer niks wordt gedaan. Deze optie wordt de nuloptie of status quo genoemd. De nuloptie in het geval van de Fellowship is het grijpen van de macht door Sauron. Er is een groot verschil tussen de situatie na het uitvoeren van het project en deze nuloptie.
2.Tijdelijk
Een project is tijdelijk: het eindigt met de oplevering van de projectproducten. De Fellowship is klaar met het project wanneer de Ring vernietigd is in Mount Doom. Saurons project is afgelopen wanneer hij de heerschappij over Middle Earth heeft. De definitie hiervan heeft wat haken en ogen (wanneer is die heerschappij precies bereikt als hij de Ring niet te pakken krijgt maar toch de legers van zijn tegenstanders verslaat?), maar met een duidelijke definitie is dit goed te ondervangen.
Zowel het project van Team Sauron als Team Fellowship is tijdelijk, en voldoet dus aan het tweede kenmerk van een project.
3. Multidisciplinair
In een project werken multidisciplinaire teams samen om het doel te bereiken. Sauron weet de tovenaar Saruman voor zijn karretje te spannen, die zelf een krachtig magiër is. Saruman zorgt onder meer voor een waardevolle afleiding door Théoden, de koning van Rohan, te betoveren waardoor de sterke Ruiters van Rohan niet in actie komen. De Dark Lord heeft daarnaast grote macht over de negen Nazgûl (ringgeesten) via hun ringen, die dienst doen als gevreesde spionnen, infiltranten en generaals van Saurons grote legers aan orks en trollen.  De in vergelijking kleine legers van Saruman bestaan weer uit de door hem gesmede Uruk-hai, een verbeterde en sterkere versie van Saurons orks, die zelfs voor de sterkste leden van de Fellowship een geduchte uitdaging vormen. Over de beschikbaarheid van een multidisciplinair team van resources heeft Sauron dus niet te klagen!
De Fellowship bestaat uit een tovenaar, mensen, hobbits, een dwerg en een elf. Elk van hen levert unieke diensten aan het project. Zo verslaat de tovenaar Gandalf een geduchte vuurdemon (de balrog), en is Sams loyaliteit en doorzettingsvermogen cruciaal voor Frodo’s voortgang. Aragorns unieke positie als erfgenaam van Isildur stelt hem in staat om het vervloekte leger van schimmen in te zetten tegen Sauron, en zijn kennis over medicijnen redt het leven van meerdere leden van de Fellowship. Daarnaast krijgt de Fellowship hulp van groepen wezens als ents en elven. Ook hier zijn alle groepen gespecialiseerd in een bepaalde discipline, die allemaal nodig zijn om de ring uiteindelijk in Mount Doom te gooien. Frodo heeft dus de beschikking over een kleiner team, maar wel met experts die zeer taakvolwassen zijn.
Ook het derde kenmerk van een project, namelijk de uitvoering door een multidisciplinair team, Â geldt voor zowel Team Sauron als Team Fellowship.
4. Uniek
Een PRINCE2-project moet uniek zijn, want anders is er sprake van normale organisatie- of bedrijfsvoering. Dit betekent niet dat elk product van het project uniek moet zijn; het is ook mogelijk dat de omstandigheden of de teamsamenstelling anders zijn dan bij andere projecten.
Het vernietigen van de Ring door de Fellowship is overduidelijk een eenmalige exercitie. Ook Saurons project is dat. Wanneer hij de Ring in handen kan krijgen, is zijn macht veel groter dan die van zijn vijanden, en raakt hij die waarschijnlijk niet meer kwijt. Sauron bereikt zijn doel echter ook als hij zijn tegenstanders verslaat terwijl de ring tijdelijk verloren is. Ook dan zal niemand hem in zijn macht bedreigen. Hoewel aan beide opties een lang project vooraf gaat, is dit een eenmalige gebeurtenis.
De projecten van Team Fellowship en Team Sauron zijn allebei uniek en voldoen dus aan het vierde kenmerk van een PRINCE2-project.Â
5. Onzeker
Ten slotte is in een project veel sprake van onzekerheden. Bij het uitvoeren van het project liggen veel bedreigingen op de loer. De projectorganisatie kan ze niet altijd voorkomen, maar kan ze wel beheersen. Aan de andere kant zijn er kansen, die verzilverd moeten worden als ze zich voordoen.
De Fellowship heeft te maken met barre natuurlijke omstandigheden en onverwachte tegenstanders, zoals eeuwenoude verstopte demonen en grafgeesten, en de gigantische spin Shelob. Aan de andere kant krijgen ze ook onverwacht hulp van groepen als de enten, elven, en verscheidene grote legers van Rohan en Gondor. Een van de meest onzekere maar ook winstgevende kansen komt wanneer Aragorn het schimmenleger weet te overtuigen hem te helpen. Ook de slotscène in Mount Doom – waar Gollum de Ring van Frodo afpakt en ermee in de vulkaan valt – is een groot geluk.
Saurons project, en zijn hele karakter, wordt gekenmerkt door onzekerheid. Tijdens het hele verhaal weet hij niet waar de Ring is, behalve op sommige korte momenten wanneer de Ring wordt gebruikt, en aan het einde wanneer deze wordt vernietigd. Zijn onzekerheid leidt hem tot het nemen van overhaaste, grootse beslissingen, die hem uiteindelijk doen verliezen. De onverwachte hindernissen van de Fellowship werken in Saurons voordeel, terwijl hij juist last heeft van de kansen van de Fellowship.
Gezien al deze onzekerheden, geldt ook dit vijfde en laatste aspect van een project voor Team Fellowship en Team Sauron.
Criterium | Team Fellowship | Team Sauron |
Een project vindt plaats in een veranderlijke omgeving en brengt verandering teweeg. |
Veranderlijke omgeving: Sauron wordt sterker en de elven zwakker. Verandering teweegbrengen: tegenhouden van veranderingen die door Sauron in gang zouden worden gesteld. |
Veranderlijke omgeving: Sauron wordt sterker en de elven zwakker. Verandering teweegbrengen: alleenheerschappij over Middle Earth. |
Een project is tijdelijk. | Het project stopt wanneer de Ring is vernietigd. | Het project stopt wanneer Sauron de Ring terug heeft óf wanneer hij zijn tegenstanders heeft verslagen zonder Ring. |
Een project is multidisciplinair. | De Fellowship bestaat uit verschillende rassen. Iedereen heeft zijn eigen kwaliteiten (loyaliteit, magische krachten). | Sauron heeft beschikking over verschillende wezens die goed zijn in magie of vechten. |
Een project is uniek. | Het doel – de vernietiging van de Ring – kan maar één keer worden bereikt. | Als Sauron in zijn doel slaagt, zal hij onoverwinnelijk worden en niet opnieuw de Ring verliezen. |
Een project is onzeker. | De Fellowship krijgt te maken met onverwachte voordelen (enten, de legers van Rohan en Gondor) en nadelen (barre omstandigheden, Shelob). | Sauron weet niet waar de Ring in. Hij heeft last van de voordelen van de Fellowship en profijt van de nadelen. |
Conclusie
In Lord of the Rings werken twee groepen elkaar tegen: de groep rond Sauron en die rond de Fellowship. Sauron wil de macht over Middle Earth overnemen door de Ring terug in zijn bezit te krijgen, of door deze in elk geval weg te houden van zijn tegenstanders. De Fellowship probeert de Ring juist in Mount Doom te gooien om deze te vernietigen.
We hebben gezien dat de vijf kenmerken van een project volgens PRINCE2 (veranderlijk, tijdelijk, multidisciplinair, uniek en onzeker) voor de werkzaamheden van beide groepen gelden. Zowel Sauron als de Fellowship voeren dus een project uit, elk met een tegengesteld doel.
Wilt u uw project net zo succesvol laten verlopen als Frodo, maar heeft u hier extra expertise bij nodig? Neem dan contact met ons op om de mogelijkheden te bespreken.
Dit artikel is het eerste deel van een trilogie over Lord of the Rings. In het tweede en derde artikel zullen we ingaan op de uitvoering van de projecten van Sauron en de Fellowship volgens de beheers aspecten, principes, thema’s en processen van PRINCE2.