De plek van zware industrie in Nederland, Tata Steel uitgelicht in juridisch aspect.

In een tijd waarin particulieren Tata Steel aanklagen voor opzettelijke vervuiling, staat de relatie tussen duurzaamheid en de zware industrie in Nederland centraal. Dit roept kritische vragen op over de verantwoordelijkheid van bedrijven in de transitie naar klimaatneutrale industrie. Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) en juridische aspecten nemen een sleutelpositie in deze discussie in.

MareVisie’s toewijding aan duurzaam ondernemen
Als MareVisie koesteren wij een gerichte focus op een duurzame samenleving en positioneren we onszelf als een inspirerend voorbeeld voor toekomstige generaties. Onze integrale aanpak om duurzaamheidsprojecten te leiden, met een specifieke nadruk op klimaatadaptatie, energietransitie, circulariteit, mens, gezondheid en sociaal welzijn, illustreert onze diepgewortelde toewijding aan duurzaam ondernemen.

Tata Steel uitgelicht in juridisch aspect
De aangifte tegen Tata Steel is een enorme schok geweest voor de zware industrie in Nederland. Niet eerder hebben particulieren aangifte gedaan van ‘ het opzettelijk en wederrechtelijk een stof op of in de bodem, in de lucht of in het oppervlaktewater te brengen’ (artikel 173a Wetboek van Strafrecht). Met deze aangifte tegen een van de grootste staalproducenten van Europa, blijkt dat de transitie naar klimaat neutrale industrie niet enkel overgelaten kan worden aan de bedrijven zelf. Tata Steel zegt zelf dat de “bedrijfsactiviteiten altijd ten goede moeten komen aan de samenleving. Wij werken op een manier die veilig is voor onze medewerkers en zorgvuldig met het milieu omgaat”.[1]

Volgens de aanvoerster van de honderden belanghebbende, Bénédicte Ficq, heeft het hogere management van Tata Steel verzaakt in te grijpen toen Tata Steel jarenlang structureel wet- en regelgeving overtrad, met als gevolg dat ernstige en ongerechtvaardigde schade is veroorzaakt voor de gezondheid van mens, dier en het milieu.[2] Er loopt al een onderzoek naar het bedrijf vanwege een aantal incidenten, waaronder gele pluimwolken, ongeoorloofd vrijkomen van kwik in lokale rioolsystemen en grafietregen. Deze ongevallen waren voor de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OvV) aanleiding om een ​​onderzoek te starten om burgers te beschermen tegen schadelijke industriële emissies.[3]

De bredere stroming van maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) lijkt samen te gaan met de aangifte tegen Tata Steel. Met maatschappelijk verantwoord ondernemen wordt beoogd niet louter winst (profit) te behalen, maar dient ook rekening te worden gehouden met mensen (people) buiten en binnen de onderneming en het milieu (planet). Dit wordt ook wel aangeduid als de Tripple Bottom Line of Triple P: people, planet, profit.[4] MVO lijkt op het eerste gezicht niet in direct verband te staan met het strafrecht. Toch kan het strafrecht een belangrijke rol spelen bij de bewerkstelliging van maatschappelijk verantwoord ondernemen.[5]

Tata Steels visie op maatschappelijk ondernemen beoogt nog immer dat haar activiteiten tot de dienst van de samenleving staan, maar enkel wel met de minst mogelijke impact voor mens en milieu. Het blind staren op economische groei en economische welvaart als primair doel lijkt in de huidige tijdsgeest achterhaald te zijn. Mens, natuur en milieu beginnen sinds de klimaatakkoorden van Parijs een steeds prominentere rol in te nemen omtrent het voeren van een onderneming.

Het belang van deze MVO-doelstellingen begint steeds meer door te dringen bij de Nederlandse en Europese wetgever. De MVO-doelstellingen zijn onderhand uitgegroeid tot MVO-normen die eveneens rechtens afdwingbaar zijn. Om deze MVO-normen aanhoudender te waarborgen begint het strafrecht een steeds belangrijkere rol te spelen met het omkaderen en handhaven van deze MVO-normen. Het strafrecht wordt als een van de belangrijke instrumenten gezien binnen het totaal aan mogelijkheden van het ongeschreven recht, hard law, soft law en zelfregulering. Een solide rechtsbasis voor het maatschappelijk ondernemen wordt sterk vorm gegeven door een breed scala aan strafbepalingen (hardlaw) binnen het strafrecht die de normen van maatschappelijk verantwoordt ondernemen handhaven.[6]

MVO-doelstellingen en juridische normen: De nieuwe realiteit
De MVO-doelstellingen, geëvolueerd tot afdwingbare normen, worden steeds belangrijker voor de wetgever. In dit kader krijgt het strafrecht een cruciale rol in het handhaven van deze normen. MareVisie speelt een actieve rol in deze paradigmaverschuiving door duurzaamheid en MVO te integreren in onze kernwaarden en bedrijfsprocessen. Door projectmanagement voor duurzame groei en kennisdeling dragen wij bij aan een bewuste, duurzamere maatschappij. De aangifte tegen Tata Steel weerspiegelt een nieuw tijdperk waarin duurzaam ondernemen niet alleen een wens, maar een noodzaak is. MareVisie staat klaar om deze verandering te leiden, waarbij duurzaamheid de norm wordt voor toekomstige bedrijfsvoering.

Bronnen:
[1]  Tata Steel, ‘Tata Steel in Europa’, www.tatasteeleurope.com.
[2] Ficq & Partners, ‘Aangifte tegen de feitelijk leidinggevers van Tata Steel vanwege het opzettelijk en wederrechtelijk in de lucht, bodem of oppervlaktewater brengen van schadelijke stoffen waardoor gevaar voor de openbare gezondheid te duchten is’, 19 mei 2021.
[3] OvV, ‘Risico’s omwonende door uitstoot industrie, april 2021, te raadplegen via www.onderzoeksraad.nl.
[4] A.J.A.J. Eijsbouts, F.G.H. Kristen, J.M. de Jongh, A.J.P. Schild & L. Timmerman, ‘Maatschappelijk (verantwoord) ondernemen: naast, in of met recht?’, in: A.J.A.J. Eijsbouts e.a., Maatschappelijk verantwoord ondernemen, Handelingen Nederlandse Juristen-Vereniging 2010-1, Deventer: Kluwer 2010, p. 4 e.v.
[5] F.G.H. Kristen, ‘Maatschappelijk verantwoord ondernemen en het strafrecht’, in: A.J.A.J. Eijsbouts e.a., Maatschappelijk verantwoord ondernemen, Handelingen Nederlandse Juristen-Vereniging 2010-1, Deventer: Kluwer 2010
[6] Mr. dr. S.S. Buisman, ‘Tata Steel, maatschappelijk verantwoord ondernemen en het strafrecht’, Tijdschrift voor Bijzonder Strafrecht & Handhaving 2021, p. 266-270.