Het kabinet zet ‘benodigde stappen’ voor kernenergie. Welke rol speelt de overheid bij de bouw van een kerncentrale?

Sinds kort is er in Nederland weer volop aandacht voor kernenergie als onderdeel van de transitie naar een duurzame energievoorziening. In het coalitieakkoord van kabinet Rutte IV staat dat de kernreactor in Borssele langer openblijft. Ook dat er ‘de benodigde stappen’ worden gezet voor de bouw van twee nieuwe kernreactoren.

Het bouwen van een kerncentrale is een complexe procedure met een lange doorlooptijd. Maar ook met onzekerheden rondom vergunningen. En er moet een groot bedrag gefinancierd worden. De overweging om een kerncentrale te bouwen gaat dus niet over één nacht ijs. Welke rol speelt de overheid hierin?

In september 2020 neemt de Tweede Kamer een motie van Klaas Dijkhoff aan voor een marktconsultatie naar het investeren in kerncentrales in Nederland. De uitvoerder van dit onderzoek, KPMG, ondervraagt o.a. aannemers, leveranciers, exploitanten en ontmantelingsspecialisten van kerntechnologie onder welke voorwaarden zij bereid zouden zijn tot investeren in kernenergie. Hieruit blijkt dat betrokkenheid van de overheid onvermijdelijk lijkt, omdat de omvang en risico’s van dit soort projecten niet volledig door marktpartijen gedragen kunnen worden.

Onderzoek KPMG
We zien in dit onderzoek ook het belang van het verlengen van de levensduur van de centrale in Borssele. Deze zou in eerste instantie tot 2033 operationeel zijn. Het voornaamste belang is; het in stand houden van nucleaire expertise in Nederland. Ook geven de partijen dit laatste als voorwaarde voor investeringen. Daarnaast is het langer openhouden van Borssele een relatief eenvoudige manier om een continue, grote hoeveelheid CO₂-arme elektriciteit op te wekken na 2033.

Het onderzoek wijst op een voorkeur voor Generatie III+ Licht Water reactoren. Aangezien dit een bewezen technologie is die al commercieel in gebruik is genomen. Voormalig staatsecretaris Yeşilgöz-Zegerius van Economische Zaken en Klimaat bericht aan de Tweede Kamer. Zij geeft aan dat op basis van het KPMG-onderzoek Generatie III+ Licht Water reactoren gerealiseerd kunnen worden in 11 tot 15 jaar vanaf de vergunningsfase. Het is belangrijk dat de overheid het mogelijk maakt dat marktpartijen zo snel mogelijk de vergunningsfase in kunnen gaan door een gunstig investeringsklimaat te scheppen.

De moderne gestandaardiseerde Generatie II reactoren worden als onhaalbaar gezien bij gebrek aan maatschappelijk draagvlak. De Generatie IV reactoren hebben grote voordelen t.o.v. van eerdere generaties. Maar deze kunnen niet op tijd gerealiseerd kunnen worden voor het behalen van de klimaatdoelen van 2050. Ook spreekt men zich positief uit over Small Modular reactors (SMR). Deze zouden binnen tien jaar gerealiseerd kunnen worden vanaf de vergunningsfase. Maar een bewezen ontwerp zal niet eerder dan 2027 beschikbaar zijn.

Rol van de overheid
Kabinet Rutte IV neemt een actieve rol in het uitbreiden van de sector in Nederland. Het geeft aan kernenergie als een belangrijke schakel te zien in de energietransitie en de onafhankelijkheid van geïmporteerd gas. Tot 2025 wil de regering 500 miljoen investeren en heeft in totaal een budget van vijf miljard gereserveerd staan. Daarnaast geeft het coalitieakkoord aan dat de overheid een actieve rol inneemt in het faciliteren van verkenningen, het ondersteunen van innovaties, het uitzetten van tenders, het op orde stellen van wet- en regelgeving. En niet te vergeten in het faciliteren van een permanente opslag voor kernafval.

In navolging van de marktconsultatie wordt een scenariostudie uitgevoerd over het effect van de toevoeging van kernreactoren op het Nederlandse energiesysteem. De conclusies van deze studie, die naar verwachting in de zomer van 2022 afgerond zal zijn, zullen richtlijnen bieden voor de vervolgstappen van het kabinet.

Een proactieve rol van de overheid is essentieel om meer kernenergie in Nederland te realiseren. Hierbij kan je denken aan het garant staan voor de mogelijke risico’s, financiële steun bieden en het kennisniveau in de branche op peil houden. Dit om het realistisch en rendabel te maken voor marktpartijen die willen investeren in kernenergie.

Meer weten over kernenergie? Doe mee aan het MareVisie Duurzaamheidscafé op 9 maart, online van 16.30 – 18.00 uur.